Lánshæfismat

Notkun viðbótarupplýsinga getur eftir atvikum reiknast til hækkunar eða lækkunar, eða haldist óbreytt. Þegar samþykki er veitt eða afturkallað endurreiknast lánshæfismat. Endurreiknað lánshæfismat byggir á gögnum sem liggja til grundvallar matinu hverju sinni.

Creditinfo leitast við að nota upplýsingar sem hafa raunverulegt vægi við mat á líkum þess að þú standir við skuldbindingar þinna lána. Til þess notar Creditinfo þær heimildir sem tilgreindar eru í starfsleyfi Creditinfo frá Persónuvernd, þ.á.m. heimild Creditinfo til að gefa einstaklingum kost á að samþykkja notkun annarra gagna til viðbótar við þau sem tilgreind eru sérstaklega í starfsleyfi og heimilt er að nota án sérstaks samþykkis.

Ef þú ert með tengsl við fyrirtæki (gegnum stjórnarsetu, framkvæmdastjórn eða prókúruumboð), þá getur það haft góð eða slæm áhrif á lánshæfismati viðkomandi fyrirtækis. Upplýsingar um fyrirtækjatengsl þín eru sóttar til fyrirtækjaskráar, en þú getur séð þessar skráningar inn á Mitt Creditinfo undir Fyrirtækjatengsl í valmyndinni vinstra megin. Öllum fyrirspurnum og leiðréttingum um skráningar fyrirtækjatengsla skal komið á framfæri til Skattsins.

Lánshæfismat Creditinfo kann að vera notað við mat á umsækjendum eða núverandi viðskiptavinum vegna lána- eða reikningsviðskipta og/eða til að ákvarða lánakjör og úttektarheimildir. Ákvörðun um að veita tilteknum umsækjanda lán eða fyrirgreiðslu er alfarið í höndum lánveitenda. Hver lánveitandi hefur sínar útlánareglur og viðmið þeirra varðandi lánshæfismat Creditinfo geta verið ólík.

Lánshæfismatið er uppfært daglega. Allar forsendur eru endurreiknaðar í sjálfvirkri uppfærslu sem eftir atvikum birtist í breyttu eða óbreyttu lánshæfismati.

Creditinfo endurskoðar reglulega þá þætti sem liggja til grundvallar matinu til að viðhalda eða auka enn frekar áreiðanleika þess. Vægi einstakra þátta getur þá eftir atvikum aukist eða minnkað. Áhrifaþættir geta einnig fallið út eða nýjir innleiddir.

Utan reglulegra uppfærslna er lánshæfismati einstaklinga ekki breytt eða forsendur þess endurskoðaðar nema Creditinfo fái vitneskju um að þau gögn sem notuð eru séu röng eða óréttmæt.

Samkvæmt 15. gr. laga um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga skal starfræksla fjárhagsupplýsingastofa og vinnsla upplýsinga sem varða fjárhagsmálefni og lánstraust einstaklinga og lögaðila, þ.m.t. vanskilaskráning og gerð skýrslna um lánshæfi, í því skyni að miðla þeim til annarra, bundin leyfi Persónuverndar.

Creditinfo hefur slíkt starfsleyfi frá Persónuvernd. Í því felst að á Creditinfo hvíla, til viðbótar þeim skyldum sem fram koma í lögunum og reglugerð nr. 606/2023 um vinnslu upplýsinga um fjárhagsmálefni og lánstraust, þær skyldur sem settar eru fram í skilmálum starfsleyfisins.

Persónuvernd er eftirlitsstjórnvald og hefur eftirlit með því að Creditinfo, sem og aðrir sem vinna persónuupplýsingar, fari að lögum og reglum um vinnslu persónuupplýsinga.

Persónuvernd fer því með eftirlit og kveður upp úrskurði í málum um meðferð og vinnslu persónuupplýsinga.

Teljir þú að Creditinfo fari gegn ákvæðum starfsleyfis sem gefið er út af Persónuvernd til handa félaginu eða brjóti gegn lögum um persónuvernd og meðferð persónuupplýsinga þá er kvörtun er komið á framfæri til Persónuverndar með því að senda tölvupóst á netfangið postur@personuvernd.is eða með því að senda bréfapóst til: Persónuvernd, Rauðarárstígur 10, 105 Reykjavík, Ísland. Einnig er að finna eyðublað fyrir kvörtun á vef Persónuverndar.

Á þjónustuvef Mitt Creditinfo, mitt.creditinfo.is, er að finna upplýsingar um áhrifaþætti í þínu lánshæfismati.

Ef þú þarft nánari skýringu á einum eða fleiri áhrifaþáttum er einfalt að senda fyrirspurn af þjónustuvef Mitt Creditinfo.

Athygli er vakin á að Creditinfo veitir ekki persónuverndaðar upplýsingar í síma.

Utan reglulegra uppfærslna er lánshæfismati ekki breytt eða forsendur þess sérstaklega endurskoðaðar nema Creditinfo berist upplýsingar um tiltekinn eða tiltekna áhrifaþætti sem byggja á röngum upplýsingum. Berist Creditinfo slík ábending er réttmæti þeirra þátta sem liggja til grundvallar matinu umsvifalaust kannaðir og eftir atvikum framkvæmd leiðrétting, eða réttmæti staðfest. Athugasemdir eru sendar af þjónustuvef Mitt Creditinfo eða á netfangið creditinfo@creditinfo.is

Besta leiðin til að tryggja gott lánshæfismat er að greiða reikninga fyrir eða á eindaga til að forðast vanskil. Samþykki um notkun viðbótarupplýsinga við gerð lánshæfismats er einnig tækifærið þitt til að hafa áhrif á matið þitt til góðs. Creditinfo hvetur þig til að fara vel yfir alla áhrifaþætti í þínu lánshæfismati. Mikilvægt er að skoða hvort t.d. tengsl við fyrirtæki séu rétt skráð hjá fyrirtækjaskrá þar sem staða fyrirtækja sem þú tengist getur haft áhrif á lánshæfismatið þitt, allt eftir því hvernig þeim tengslum er háttað.

Lánshæfismatið er uppfært daglega. Allar forsendur eru endurreiknaðar í sjálfvirkri uppfærslu í samræmi við þau gögn sem liggja til grundvallar matinu á hverjum tíma. Einnig framkvæmir Creditinfo reglulegar heildaruppfærslur á útreikningum áhrifaþátta en þá getur vægi einstakra þátta sem liggja til grundvallar lánshæfismatinu breyst og þar af leiðandi getur lánshæfismat í einhverjum tilvikum breyst.

Þegar samþykki fyrir notkun viðbótarupplýsinga er afturkallað gerist tvennt. Annars vegar endurreiknast lánshæfismatið í samræmi við að viðbótarupplýsingar liggja ekki til grundvallar útreikningi og hins vegar verður gögnum sem safnað hefur verið um þína skuldastöðu eytt og óafturkræf.

Hafa skal í huga að löng saga um góða skuldastöðu, skilvísi og vanskilaleysi hefur jákvæð áhrif á lánshæfismat.

Við gerð lánshæfismats Creditinfo eru notaðar þær upplýsingar sem fjárhagsuppplýsingastofum er heimilt að nota, þ.á.m. heimild til að gefa einstaklingum kost á að samþykkja notkun annarra upplýsinga, til viðbótar við aðrar sem heimilt er að nota án sérstaks samþykkis.

Samþykki fyrir notkun viðbótarupplýsinga felur í sér að notuð eru gögn um skuldastöðu þína , ásamt upplýsingum um fjölda og tegundir fyrirtækja sem vakta eða sækja lánshæfismat þitt og upplýsingar um vanskilaleysi.

Samþykki er hægt að afturkalla hvenær sem er, með jafn einföldum hætti og samþykki er veitt. Þegar samþykki er afturkallað fellur samþykkið úr gildi, og þar með heimild Creditinfo til aðgangs að þeim upplýsingum sem samþykkið nær til og auk þess er þeim upplýsingum sem hefur verið aflað á grundvelli samþykkisins eytt. Eftir afturköllun samþykkis gildir það lánshæfismat sem byggir á upplýsingum sem Creditinfo hefur hverju sinni aðgang að og er heimilt að nota til vinnslu matsins án samþykkis.

Notkun viðbótarupplýsinga eykur spágetu líkansins sem Creditinfo notar við gerð lánshæfismats sem gerir lánveitendum kleift að byggja sitt lánshæfismat á upplýsingum sem gefa áreiðanlegar vísbendingar um að lántaki geti efnt lánasamning eða staðið við aðrar fjárhagslegar skuldbindingar.

‍

Þegar lánshæfismat þitt er sótt fær viðtakandinn eingöngu upplýsingar um hvað þitt lánshæfismat er á kvarðanum A-E og hvort matið byggi á notkun viðbótarupplýsinga eða ekki. Viðtakendur fá ekki upplýsingar um áhrifaþætti í þínu lánshæfismati.

Í hvert skipti sem lánshæfismat þitt er sótt er send tilkynning. Í fyrsta skipti er bréf sent á lögheimili þitt en eftir það birtast tilkynningar á þjónustuvef Mitt Creditinfo. Í tilkynningunni kemur fram hvaða fyrirtæki eða stofnun sótti lánshæfismatið, hvenær og í hvaða tilgangi.

Hægt er að óska eftir að fá sendan tölvupóst þegar ný tilkynning er aðgengileg á Mitt Creditinfo með því að haka í reitinn Fá tilkynningar um bréf vegna skráninga og uppflettinga með tölvupósti.

Ef þú ert að sækja um lán eða reikningsviðskipti eða ert nú þegar með fyrirgreiðslu hafa lánveitendur heimild til að sækja og nota þitt lánshæfismat frá Creditinfo og vakta breytingar, ef umsókn um lán eða reikningsviðskipti er samþykkt.

Matið er byggt á gögnum sem Creditinfo hefur aðgang að og er heimilt að nota. Áhrifaþættir í lánshæfismati einstaklinga eru:

Vanskilasaga

• Sterkasti þáttur við mat á því hvort einstaklingar standi við skuldbindingar sínar eru upplýsingar um það hvort þeir hafi alltaf gert það í fortíð. Því geta söguleg vanskil haft veruleg áhrif á lánshæfismat en þau áhrif minnka eftir því sem lengra líður frá vanskilum.
• Áhrif fara frá því að vera veruleg fyrir mál sem nýlega hafa verið á vanskilaskrá niður í að vera lítil þegar lengra er liðið frá vanskilum. Vanskilamál eru notuð við gerð lánshæfismats svo lengi sem þau eru talin hafa afgerandi þýðingu við mat á lánstrausti einstaklinga. Þau geta verið notuð í allt að fjögur ár frá því að þau fara af vanskilaskrá en hversu lengi þau eru notuð fer m.a. eftir því hvað þau voru lengi á skrá og hvers eðlis þau voru.
• Vægi er mikið í upphafi en minnkar eftir því sem lengra líður frá vanskilum.

Tengsl við fyrirtæki

• Líkur á vanskilum tengdra fyrirtækja reiknast sem áhrifaþáttur í lánshæfismati þeirra sem skráðir eru stjórn, framkvæmdastjórn eða prókúruhafar félaga samkvæmt skráningu fyrirtækjaskrár Skattsins og /eða eru skráðir fyrir helmings eignarhlut eða stærri samkvæmt hluthafagrunni Creditinfo.
• Áhrif tengsla við fyrirtæki eru að jafnaði jákvæð en geta reiknast til lækkunar ef lánshæfismat tengdra félaga sýnir nokkrar eða miklar líkur á vanskilum eða ef tengd félög hafa virka skráningu vanskila. Áhrifin falla niður þegar tengsl samkvæmt skráningu fyrirtækjaskrár og/eða hluthafagrunni Creditinfo eru ekki lengur til staðar.
• Vægi tengsla við fyrirtæki ráðast af því hvað tengslin eru mikil, þ.e. ef aðili er t.a.m. bæði meirihlutaeigandi, stjórnarmaður og framkvæmdastjóri tiltekins félags telst sá hafa mikil tengsl við félagið og þ.a.l. hefur lánshæfismat þess félags aukið vægi í útreikningi lánshæfismats tengds aðila.

Lýðfræðiupplýsingar, s.s. aldur, búseta og hjúskaparstaða

• Aldur, búseta og hjúskaparstaða er áhrifaþáttur í lánshæfismati.
• Áhrif lýðfræðiupplýsinga ráðast af lífaldri, hjúskaparstöðu og búsetu.
• Vægi lýðfræðiupplýsinga er óverulegt. Aldur getur þó reiknast til nokkurra áhrifa til lækkunar í lánshæfismati einstaklinga undir 21 árs aldri eða hjá einstaklingum með stutta fjárhagslega sögu.

Rekstrarsaga

• Tengsl við félög og fjöldi tengdra félaga sem úrskurðuð hafa verið gjaldþrota á undanförnum fjórum árum.
• Áhrif skráninga um rekstrarsögu er áhrifaþáttur til lækkunar í lánshæfismati. Áhrifin falla niður þegar fjögur ár eru liðin frá gjaldþrotaúrskurði.
• Vægi er talsvert og eykst eftir því sem skráningarnar eru fleiri.

Atvinnurekstur á eigin kennitölu

• Það að vera með rekstur á eigin kennitölu getur haft neikvæð áhrif á lánshæfismat þar sem tölfræðin sýnir að vanskil hjá einstaklingum með rekstur á eigin kennitölu í sumum geirum eru talsvert tíðari en að meðaltali hjá þjóðinni.
• Áhrif eru meðalsterk.
• Vægi ræðst af skráðri starfsemi (ISAT) hjá fyrirtækjaskrá Skattsins.

Ef samþykki er veitt fyrir notkun viðbótarupplýsinga við gerð lánshæfismats hafa eftirfarandi þættir einnig áhrif á matið:‍

Skuldastaða

• Skuldastaða er sótt í upplýsingakerfi lánveitenda. Notaðar eru eftirfarandi upplýsingar úr kerfum lánveitenda:
  • Nýjasta staða afborgana af lánum og öðrum fjármálatengdum skuldbindingum
  • Greiðslusaga
  • Nýting yfirdráttarheimilda
    

• Áhrif upplýsinga um skuldastöðu eru í öllum tilvikum jákvæð í lánshæfismati nema ef upplýsingar úr kerfum lánveitenda sýna nýleg vanskil afborgana af lánum eða öðrum fjármálatengdum skuldbindingum, söguleg vanskil eða hlutfallslega mikla nýtingu yfirdráttarheimilda.
• Vægi áhrifa í lánshæfismati ráðast af fjölda mánaða sem skuldastaða sýnir öll lán í skilum í samanburði við fjölda mánaða sem sýnir lán í vanskilum, nýtingu yfirdráttarheimilda undanfarna þrjá mánuði og stöðu afborgana samkvæmt nýjustu upplýsingum í kerfinu.

Fjöldi og tegundir fyrirtækja sem hafa sótt lánshæfismat þitt og upplýsingar um skráð vanskil

• Fjöldi og tegundir fyrirtækja sem sækja lánshæfismat og upplýsingar í vanskilaskrá.
• Áhrif Tiltekinn fjöldi og tegundir fyrirtækja sem sækja lánshæfismat og upplýsingar í vanskilaskrá Creditinfo hafa tímabundin áhrif til lækkunar í lánshæfismati. Áhrif minnka eftir því sem lengra líður frá því að upplýsingarnar voru sóttar. Upplýsingar sem hafa verið sóttar vegna vanskila eða innheimtu vega þyngst til lækkunar.
• Vægi ræðst af fjölda og tegundum fyrirtækja sem sótt hafa upplýsingar á tilgreindu tímabili.

Vaktanir innheimtufyrirtækja

• Vöktun breytinga á vanskilaskrá Creditinfo af hálfu innheimtufyrirtækis reiknast til lækkunar í lánshæfismati. Vaktanir af hálfu annarra en innheimtufyrirtækja reiknast hins vegar ekki til lækkunar.
• Áhrif vaktana falla niður þegar vöktun er hætt.
• Vægi slíkra vaktana er mjög mikið enda merki um að einstaklingur sé í greiðsluvandræðum.

Ef þú hefur samþykkt notkun á viðbótarupplýsingum við gerð þíns lánshæfismats gefst þér kostur á að samþykkja söfnun og notkun á upplýsingum um vanskilaleysi.‍

• Notaðar eru upplýsingar um vanskil og litið til vanskilaleysis, þ.e. að engar skráningar vanskila hafa verið frá þeim tíma sem samþykki var veitt og á meðan samþykkið er í gildi. Samþykkið er óháð öðrum samþykkjum um notkun viðbótarupplýsinga og hægt að afturkalla hvenær sem er án þess að afturköllun hafi áhrif á notkun annarra viðbótarupplýsinga. Athygli er vakin á að samþykkið fellur úr gildi ef til kemur skráning vanskila.

Samkvæmt lögum um neytendalán og lögum um fasteignalán til neytenda er lánveitendum skylt að meta lánshæfi umsækjenda áður en lánasamningur er gerður. Gerð lánshæfismats er því á ábyrgð lánveitenda. Mat þeirra getur byggst á viðskiptasögu þinni hjá lánveitanda og/eða upplýsingum frá Creditinfo, s.s. lánshæfismati Creditinfo.

Lánshæfismat frá Creditinfo kann því að vera notað við mat lánveitenda á umsókn þinni um lána- eða reikningsviðskipti og/eða til að ákvarða lánakjör og úttektarheimildir eða við áhættustýringu.

Hver lánveitandi hefur sínar útlánareglur og viðmið þeirra varðandi lánshæfismat Creditinfo geta verið ólík.

Mikilvægt er að hafa í huga að ákvörðun um lánveitingu, eða veitingu annars konar fjárhagslegrar fyrirgreiðslu, er alfarið í höndum lánveitenda auk þess sem lánshæfismat lánveitenda getur verið byggt á öðrum upplýsingum en lánshæfismati Creditinfo.

Aðgangur lánveitenda að lánshæfismati þínu frá Creditinfo gerir ferli lánveitinga einfaldara og flýtir fyrir afgreiðslu umsókna um lán.

Lánshæfismat Creditinfo er mat á líkum þess að þú standir við fjárhagslegar skuldbindingar þínar. Matið er notað af bönkum og öðrum sem veita fjárhagslega fyrirgreiðslu. Áhættuflokkar matsins eru á kvarðanum A-E, þar sem A stendur fyrir litlar líkur á vanskilum en E mestar líkur, auk þess sem kvarðar frá 1-3 sýna stöðu innan áhættuflokks.

• A1 - A3, Mjög líklegur til að vera skilvís greiðandi
• B1 - B3, Líklegur til að vera skilvísi greiðandi
• C1 - C3, Mögulega líkur á að lenda í vanskilum
• D1 - D3, Líklegur til að lenda í vanskilum
• E1 - E3, Mjög líklegur til að lenda í vanskilum

Allir einstaklingar, 18 ára og eldri með íslenska kennitölu, skráð lögheimili á Íslandi og enga virka skráningu á vanskilaskrá Creditinfo fá reiknað og birt lánshæfismat.